weblog van het Compliance Platform
In het nieuwe organogram van DNB, dat via deze pagina is te vinden, zijn trustkantoren niet meer te vinden. Van mijn contacten uit de sector hoor ik dat berichten van DNB tegenwoordig worden ondertekend met “Toezicht Financiële Criminaliteit”.
Het lijkt er op dat trustkantoren nu vallen onder het bijgaand aangegeven deel van de DNB-organisatie. Boeiend dat DNB toezicht houdt op financiële criminaliteit…
Loopt DNB vooruit op afschaffing van trustkantoren?
In het tijdschrift Toezicht verscheen het artikel ‘Sancties voor Rusland: hoe houd je toezicht op de naleving? | ToeZine‘ waarin onder meer over trustkantoren wordt gesproken.
In het artikel wordt sanctierechtdeskundige mevrouw Van der Linden geciteerd, die veronderstelt dat trustkantoren niet weten wie de uiteindelijk belanghebbende Russen in hun doelvennootschappen zijn en dat zij ook niet bereid zijn om aan DNB te melden:
En als een trustbeheerder wél weet dat hij geld beheert van een oligarch op de sanctielijst, dan zal hij niet staan te popelen om mee te werken met een toezichthouder. Ten eerste al omdat het trustkantoor een cliëntverhouding heeft en daar hoort niet bij dat je je klant aangeeft. Daarnaast gaat het om zoveel geld, dat er bij één verkeerde stap een Rus op je stoep kan staan.
Ik hoor graag van mijn lezers uit de sector of dit juist is en of het toezicht van DNB te kort schiet.
Onlangs liet DNB weten dat de jaarlijkse uitvraag van trustkantoren is gestart. Trustkantoren zijn bekend met dit tijdrovende fenomeen, dat kenmerkend is voor het financiële toezicht.
Dit jaar is de naamgeving van het integriteitsrisicorapportageformulier gewijzigd, dat formulier, dat bekend stond als het Instelling Specifieke Informatie formulier (‘ISI formulier’) heet nu integriteitsrisicorapportage-formulier (‘IRAP formulier’) [excel]. Het tweede formulier is het Governance, Gedrag & Cultuur en Risicomanagement formulier (‘GGC RM formulier’) [excel], waarbij kan worden aangetekend dat ook het IRAP formulier vragen over governance, gedrag & cultuur en risicomanagement bevat. Liefhebbers van compliance proza kunnen inspiratie opdoen in de formulieren.
Een vergelijking met de banken-pendant van het IRAP formulier was nog niet mogelijk aangezien dat formulier pas donderdag bekend wordt gemaakt.
Al eerder zag ik dat DNB zijn standpunt inzake hoog risico via de uitvraagformulieren bekend maakt en niet netjes via gewone uitingen op de website (en uiteraard ontbreken toelichting en onderbouwing). Ook nu gebeurt dat weer. Ondernemers die met trustkantoren of banken te maken krijgen kunnen uit het onderstaande afleiden hoe het komt dat zij als hoog risico worden bejegend.
In het kader van de trustdienstverlening is het navolgende hoog risico volgens het IRAP formulier.
Hoog risico wegens structuur of rechtsvorm (rubriek ‘Structuren*/eigenschappen doelvennootschappen’)
DNB noemt:
Er hoort de volgende toelichting door DNB bij:
* Structuur: het gaat hierbij om de eigendomsstructuur en de formele zeggenschapsstructuur van de doelvennootschap, alsmede de relevante delen van de structuur van de groep waartoe de doelvennootschap behoort.
** Een private structuur is een structuur die (al dan niet middellijk) gehouden wordt door een of enkele natuurlijke personen, dan wel waar sprake is van feitelijke of bijzondere zeggenschap door een of enkele natuurlijke personen. Het betreft geen beursgenoteerde onderneming en geen staatsbedrijf.
*** NB: bij het bepalen van het aantal lagen dienen zowel de lagen onder als boven de doelvennootschap in acht te worden genomen (incl. de dv).
**** Een back-to-back lening is een kredietinstrument waarbij de kredietnemer geld of financiële instrumenten ter beschikking krijgt. De kredietverstrekker ontvangt daarvoor een zekerheid, direct of indirect, uit eigen liquide middelen van de kredietnemer bijvoorbeeld in de vorm van een deposito, garantiestelling of (in depot) ontvangen financiële waarden.
Hoog risico algemeen (rubriek ‘Doelvennootschappen algemeen’)
Hier worden door DNB genoemd:
Toelichting DNB
* Hierbij gaat het om de hoofdactiviteit van de structuur waar de doelvennootschap onderdeel van is.
Activiteiten in hoog risico sectoren
DNB geeft de volgende lijst:
Toelichting DNB:
* Het gaat om (o.a.) spelers, intermediairs, zaakwaarnemers, nationale en internationale bonden (zoals KNVB, FIFA, UCI en IOC), teams/clubs, en eigenaren van teams/clubs.
** (zee)kustgerelateerde bouw- en engineeringactiviteiten, baggeren en dreggen
Hoog risico landen
Daar wordt in het formulier niet over gesproken want in het formulier zit een algemene landenlijst met het verzoek of er ubo’s, PEP’s en doelvennootschappen met activiteiten in het land zijn. Dat zal wel komen omdat de lijsten van hoog risico landen steeds wijzigen en er vele verschillende in omloop zijn.
In de ogen van DNB is veel hoog risico. Misschien komt dat omdat de activiteiten vanzelf hoog risico worden als een trustkantoor betrokken is.
Het lijkt me nl. onjuist te denken dat religieuze en charitatieve instellingen per definitie hoog risico zijn. Ook adviseurs en consultants zijn dat niet per definitie net als een aantal andere categorieën. Onbegrijpelijk is dat DNB money transfer organisaties en payment service providers als hoog risico noemt (terwijl daar ook Wwft en Wft van toepassing zijn en toezicht wordt uitgeoefend), terwijl banken en andere financiële instellingen niet worden genoemd.
In de brief van 1 april jl. van de ministers van Financiën en Buitenlandse Zaken naar aanleiding van de toespraak van Zelensky zijn ook toezeggingen inzake trustkantoren opgenomen, zie onderstaand citaat en de door mij blauw gemarkeerde passage:
Trustkantoren
De heer Omtzigt heeft geïnformeerd of DNB bij trustkantoren de ultimate beneficial owner weet en daar streng toezicht op houdt.
Het is van belang onderscheid te maken tussen uiteindelijk belanghebbenden van trustkantoren zelf en van de cliënten van trustkantoren. Bij een vergunningaanvraag wordt de organisatie van een trustkantoor door de Nederlandsche Bank (DNB) beoordeeld, waaronder de uiteindelijk belanghebbende van het trustkantoor. Een trustkantoor is verplicht hierover informatie aan te leveren bij de vergunningaanvraag. Nadat een vergunning is verstrekt, moeten wijzigingen in de organisatie van het trustkantoor bij DNB worden gemeld. Dit geldt onder meer in geval van wijzigingen in deelnemingen, maar ook in geval van wijzigingen van de uiteindelijk belanghebbende (artikel 8 Wet toezicht trustkantoren 2018). Het verstrekken van onjuiste of onvolledige gegevens is een overtreding van de wet en kan tot sancties of intrekking van de vergunning leiden.
DNB houdt intensief toezicht op trustkantoren. Bij overtredingen van de wet kan DNB handhavend optreden. Het regelgevend kader voor trustkantoren in Nederland is streng en DNB rapporteert jaarlijks aan de minister van Financiën over de naleving van de wetgeving door de sector.
In relatie tot cliënten, geldt dat trustkantoren verplicht zijn om bij elke zakelijke relatie de uiteindelijk belanghebbende vast te stellen. Dit betreft niet alleen de uiteindelijk belanghebbende van de cliënt, maar ook de uiteindelijk belanghebbende van de doelvennootschap ten behoeve waarvan de trustdienst wordt verricht (zie artikel 25 in combinatie met de artikelen 27 tot en met 30 Wet toezicht trustkantoren 2018). Het is op grond van artikel 23 van de Wet toezicht trustkantoren 2018 verboden voor een trustkantoor om een zakelijke relatie aan te gaan als de uiteindelijk belanghebbende niet is vastgesteld. Trustkantoren zijn verplicht om een voortdurende controle op deze gegevens te doen.
Voor de informatie die DNB verkrijgt in de uitoefening van haar taak op grond van de Wet toezicht trustkantoren geldt een geheimhoudingsplicht. DNB kan geen mededelingen doen die herleidbaar zijn tot afzonderlijke personen (artikel 55 Wet toezicht trustkantoren 2018). Op grond van de artikelen 56 tot en met 58a van de Wet toezicht trustkantoren 2018 kan DNB aan enkele specifieke autoriteiten toezichtinformatie verstrekken. Dit geldt onder meer voor de instanties die belast zijn met de uitvoering van de sanctieregelgeving en met de partners in het Financieel Expertise Centrum. DNB kan geen toezichtvertrouwelijke informatie verstrekken aan de minister van Financiën.
Ook trustkantoren moeten, net als eenieder in Nederland, voldoen aan de Sanctiewet. Bij trustkantoren is er daarbij toezicht van DNB op de naleving van de regels die gesteld zijn voor de bedrijfsvoering met betrekking tot de administratieve organisatie en de interne controle van trustkantoren. Trustkantoren melden relaties met gesanctioneerde personen of bedrijven en bevriezingen bij DNB en DNB geeft deze meldingen door aan de minister van Financiën. Per brief van 31 maart jl. is weergegeven dat trustkantoren 138 meldingen hebben gedaan van relaties met gesanctioneerde personen of bedrijven en circa EUR 227 miljoen hebben bevroren. Zoals de minister van Financiën eerder heeft toegelicht worden bij trustkantoren doorgaans niet direct tegoeden aangehouden. Het gaat bij trustkantoren om bevriezing van vermogensbestanddelen van een doelvennootschap die door het trustkantoor als bestuurder van de doelvennootschap worden beheerd.
In het kader van deze vraag wijzen wij er verder op dat in opdracht van de minister van Financiën op dit moment onderzoek wordt gedaan naar de toekomst van de trustsector in Nederland.[1] De uitkomsten van dit onderzoek worden deze zomer, voorzien van een appreciatie door de minister van Financiën, aangeboden aan uw Kamer.
De ministerraad heeft vandaag ingestemd met het voorstel van de minister van Financiën om een wetsvoorstel voor spoedadvies voor te leggen aan de Raad van State waarin dienstverlening door trustkantoren gericht op Russische geldstromen wordt verboden. In het wetsvoorstel is ook een verbod om doorstroomvennootschappen aan te bieden en om trustdiensten te verlenen met betrokkenheid van derde-hoogrisicolanden op witwasgebied of non-coöperatieve landen op belastinggebied opgenomen. Na verwerking van het spoedadvies wordt het wetsvoorstel ingediend bij uw Kamer.
[1] Kamerstukken II, 2020/21, 32 545, nr. 144.
Op 27 januari maakte DNB bekend dat de ondernemingen onder toezicht van DNB, zoals trustkantoren, worden opgedragen om hun klanten- en relatiebestand te checken in de Pandora Papers database van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ).
DNB schreef:
Wat moeten instellingen doen met de Pandora-papers?
27 januari 2022DNB verwacht dat onder toezicht staande instellingen de informatie zoals de Pandora Papers in de voortdurende controle van hun cliënten en de bepaling van het risicoprofiel van deze cliënten betrekken (conform de CDD bepalingen uit de Wwft en Wtt 2018), indien nodig aanvullend onderzoek verrichten en adequate maatregelen treffen. Ook verwacht DNB dat instellingen nagaan in hoeverre deze informatie en berichtgeving impact heeft op de eigen organisatie en hun eigen bestuurders/commissarissen en daar passende maatregelen op nemen. Waar sprake is van misstanden verwacht DNB dat instellingen dit melden bij hun toezichthouder.
Gelekte informatie
Vanaf 3 oktober 2021 verscheen in diverse media wereldwijd berichtgeving over de zogenaamde Pandora Papers. In Nederland is daar door onder andere het FD en Trouw verslag over gedaan. Deze papers zijn in het bezit van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en volgen op eerdere onthullingen zoals de Panama Papers, Paradise Papers, etc. De Pandora Papers omvatten circa 11,9 miljoen bestanden en documenten die gelekte vertrouwelijke informatie bevatten afkomstig van 14 financiële dienstverleners en advocatenkantoren.Prominente personen
De berichtgeving over de Pandora Papers beschrijft onder andere hoe door diverse prominente personen (politici, wereldleiders, miljardairs en andere beroemdheden) mogelijk misbruik is gemaakt van offshore structuren in belastingparadijzen om bezittingen en vermogensbestanddelen te verhullen. Op 6 december 2021 heeft het ICIJ het eerste deel van de data set van de Pandora Papers met informatie van twee van de 14 offshore dienstverleners gepubliceerd via hun Offshore Leaks database. Naar verwachting zal op termijn de overige data ook worden gepubliceerd.
DNB vermeldt niet op grond waarvan de door ICIJ gepubliceerde informatie betrouwbaar zou zijn en ook niet welke overheden deze organisatie financieren. Interessant is dat DNB kennelijk van mening is dat op illegale wijze verkregen gegevens gebruikt mogen worden voor een AML/CFT-cliëntenonderzoek (dus in de misdaadbestrijding is illegaal handelen geoorloofd!).
ICIJ en de database
Een inleidend verhaal van ICIJ over de Pandora Papers is hier te vinden. De Pandora Papers zijn onderdeel van de Offshore Leaks Database, die kan worden bekeken nadat de volgende disclaimer is geaccordeerd:
Please read the statement below before searching
There are legitimate uses for offshore companies and trusts. The inclusion of a person or entity in the ICIJ Offshore Leaks Database is not intended to suggest or imply that they have engaged in illegal or improper conduct. Many people and entities have the same or similar names. We suggest you confirm the identities of any individuals or entities included in the database based on addresses or other identifiable information. The data comes directly from the leaked files ICIJ has received in connection with various investigations and each dataset encompasses a defined time period specified in the database. Some information may have changed over time. Please contact us if you find an error in the database.
Deze database kan ook worden gedownload (niet uitgeprobeerd).
Theodor Kockelkoren, tegenwoordig inspecteur-generaal der Mijnen, publiceerde een column voor het Tijdschrift voor Toezicht, dat ook op de site van het Staatstoezicht op de Mijnen te vinden is: De kracht van tegenspraak.
Naar aanleiding van de recente overheidsmissers, zoals de toeslagenaffaire, bespreekt Kockelkoren de Code goed openbaar bestuur uit 2009, die er in theorie goed uitziet. De praktijk laat een minder goed beeld zien:
Zowel de toeslagenaffaire als het overheidshandelen met betrekking tot de gaswinning in Groningen toont dat ons systeem van checks and balances onvoldoende goed functioneert. Dat er fouten gemaakt worden begrijpt namelijk iedereen. Dat we echter moeite hebben om deze te zien, vinden we ingewikkelder om te begrijpen. En dat we niet ingrijpen terwijl deze fouten gestaag pijnlijker en dramatischer worden, vinden we onbegrijpelijk. Daar ligt een pijngrens.
De toezichthouders moeten verder gaan dan uitvoeren van de wetten en bijdragen aan de politieke doelen van de eigen ministers:
We mogen van toezichthouders verwachten dat ze niet slechts de letter van de wet beoordelen, maar dat ze toetsen of de publieke belangen die de wetgever beoogde te borgen ook daadwerkelijk geborgd worden. En als dat onvoldoende het geval is, dat ze heldere en zo nodig krachtige signalen aan de wetgever afgeven dat bijsturing noodzakelijk is.
We gaan zien of er iets terecht komt van alle goede bedoelingen en of ook anderen dan consumenten (= kiezers) er profijt van hebben.
Bijvoorbeeld in de witwasbestrijding is hier grote behoefte aan, aangezien daar onuitvoerbare taken worden neergelegd bij een grote waaier van verschillende soorten ondernemingen waarvan een belangrijk deel de regels nauwelijks begrijpt.
Meer informatie:
Kockelkoren verwijst naar de Nederlandse code voor goed openbaar bestuur uit 2009 en naar een blog van Bernard ter Haar.
Banken zijn bijzondere organisaties. Ze zeggen mensenrechten te respecteren en maatschappelijk betamelijk te handelen, maar of dat in de praktijk ook gebeurt…
Sportvereniging
Van iemand verbonden aan een trustkantoor hoorde ik dat zijn sportvereniging, waar hij bestuurder van is, ineens rare vragen kreeg van de bank. Kennelijk zijn niet alleen trustkantoren ‘besmet’, maar is ook iedereen die er een functie vervult is per definitie een vermoedelijke crimineel, wat er voor zorgt dat alle organisaties waaraan trustkantoorbestuurders verbonden zijn, zelfs sportclubs, verdacht zijn. Mij lijkt dat maatschappelijk onbetamelijk.
Privé-financiering
Eveneens bont werd het gemaakt door een bank het die een financieringsaanvraag kreeg van een bv van iemand die werknemer (geen directeur) van een trustkantoor is. De werknemer heeft een beperkte volmacht voor het trustkantoor, wat voor de bank voldoende is om de aanvraag van zijn persoonlijke bv te weigeren, zonder verder te kijken naar de specifieke rol van de werknemer bij het trustkantoor en andere omstandigheden.
Onbetamelijk
Trustkantoren die zich moeite getroosten hun wettelijke taken goed uit te voeren worden niet beloond door banken, zij worden over één kam geschoren met de zwakke broeders (die je overal hebt). Kennelijk wordt door banken uitsluitend gehandeld op basis van vooroordelen. Dat is overigens niet iets waarmee alleen trustkantoren te maken hebben, ‘de-risking’ is endemisch in de financiële sector.
In de praktijk hebben benadeelden meestal geen zin om een en ander aan de kaak te stellen.
De maatschappelijke betamelijkheid is in de twee voorbeelden ver te zoeken. Het is hoog tijd dat banken hun gedrag ten opzichte van Nederlandse burgers verbeteren en niet meer uit angst voor DNB hun klanten onfatsoenlijk behandelen.
PS Voor andere voorbeelden houd ik me aanbevolen.
In de meest recente nieuwsbrief laat DNB weten aan de merkwaardige beleidsregel maatschappelijke betamelijkheid trustkantoren vast te houden, ook al staan er alleen procedureregels in. Verder maakt men melding van de nieuwe leges voor personentoetsing, die variëren tussen 1.100 en 2.000 euro per toetsing. Verder werd een algemeen bericht over cybersecurity geplaatst, dat geldt voor trustkantoren en voor financiële instellingen.
Het optreden van DNB is onderzocht in het kader van een periodieke evaluatie. Deze maand is het rapport openbaar gemaakt, samen met een brief van de minister van Financiën en de reactie van DNB. Trustkantoren komen in de evaluatie niet afzonderlijk aan de orde. Ongetwijfeld zijn er elementen die voor trustkantoren relevant zijn, zoals de kritiek op de wijze waarop gegevens worden uitgevraagd (pagina 22/23).
De aanbevelingen kunnen ook voor de trustkantorensector relevant zijn:
Aanbeveling 1: Heb aandacht voor het draagvlak voor de invulling van het risicogebaseerde toezicht. DNB kan het draagvlak bijvoorbeeld vergroten door transparant te zijn over de afwegingen om op bepaalde risico’s wel of juist minder te focussen, of door actief stakeholders te consulteren. Uiteraard dient DNB hierbij te allen tijde de onafhankelijkheid in het oog te houden en een afweging te maken tussen transparantie en effectiviteit van het toezicht.
Aanbeveling 2: IT is essentieel voor het toezicht. Draag zorg voor een IT-infrastructuur waarmee de ambities op het gebied van datagedreven toezicht behaald kunnen worden.
Aanbeveling 3: Het is belangrijk om kansen door innovatie niet onbenut te laten, maar het bieden van ruimte daarvoor blijkt binnen de bestaande wetgeving niet eenvoudig. We moedigen DNB aan om in dialoog met de sector te blijven zoeken naar mogelijkheden om ruimte te bieden voor innovatie. Daarbij kan ook worden gekeken naar regulatory sandboxes in andere landen, zoals het VK.
Aanbeveling 4: Herintroduceer de samenwerking met de AFM op de strategische agenda van DNB. Niet alleen om te voorkomen dat dubbel werk wordt gedaan en dat onder toezicht staande instellingen worden geconfronteerd met onnodige overlap. Ook om krachten te bundelen en gezamenlijke uitdagingen ook gezamenlijk tegemoet te treden (bijvoorbeeld datagedreven toezicht, effectmeting).
Aanbeveling 5. Maak, eventueel samen met andere toezichthouders, afspraken met de AP over de invulling van het toezicht op financiële instellingen inzake het opvragen van data. Aanbevolen wordt om deze afspraken vast te leggen in een convenant.
Aanbeveling 6: Doordenk of de governance van DNB nog steeds effectief en efficiënt is, rekening houdend met belangrijke ontwikkelingen en gewijzigde omstandigheden, waaronder in ieder geval de “Europeanisering” en de digitalisering van samenleving en toezicht.
Aanbeveling 7: Zet de inspanningen om effectmeting structureler en meer integraal vorm te geven kracht bij. Rapporteer in het jaarverslag over de grootste risico’s in de financiële markten en het (aannemelijke) effect van het toezicht door DNB daarop.
Aanbeveling 8: Blijf openstaan voor kritische geluiden van buiten en gebruiken deze als mogelijkheid om de effectiviteit van het toezicht en het functioneren van de organisatie te verbeteren. Specifiek kan DNB deze zbo-evaluatie (en ook andere onderzoeken waaruit kan worden geleerd) aangrijpen als aanleiding voor het doorvoeren van verbeteringen en het leggen van nieuwe accenten.
Meer informatie:
Kaderwetevaluaties Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank 2016-2020: brief minister van Financiën, evaluatie DNB, reactie DNB.
DNB is nog steeds aan het tobben met website en nieuwsbrief. In de laatste e-mail nieuwsbrief voor trustkantoren van 7 april wordt een vragenlijst van het ministerie van Financiën over AMLD4 aangekondigd, terwijl de nieuwsbrief vervolgens alleen rept over de ‘easy’ uitvraag over 2020 en over de verdwenen nieuwsbrief van februari.
Degenen die naar het bericht over de ISI-vragenlijst 2020 doorklikken komen op de DNB pagina terecht, waaraan niet is te zien dat dit een item is dat voor trustkantoren bestemd is:
Overigens verschijnt dit bericht evenmin als in de rubriek nieuws toezicht wordt gefilterd op trustkantoren.
De site-navigatie laat zeer te wensen over. Tip voor DNB: neem een andere websitebouwer.
Compliance Platform Trustkantoren 